"Meer biodiversiteit op Moerdijk dan in Biesbosch"

Recent publiceerde ATM een leuk interview met Roland-Jan Buijs, als ecoloog werkzaam op het haven- en industrieterrein Moerdijk. Bij ATM adviseert hij bijvoorbeeld over het al dan niet nestelen van de oeverzwaluwen in de grondopslag. Maar ook elders op het terrein is hij actief. Met zijn Buijs Eco Consult is hij in heel Nederland in de weer waar flora en fauna mogelijk in de verdrukking komen door bouw- en infraprojecten. De combinatie van economie en ecologie noemt hij de eco-gedachte. “Industrie en natuur hoeven elkaar niet te bijten.”

Roland-Jan is al van kinds af aan een echte natuurliefhebber. ‘Waar komen die veren toch vandaan?’, vroeg zijn moeder zich af toen ze de kleren van haar zoon uit de wasmachine haalde. “Ik was toen 5 jaar, had onderweg naar huis een dode huismus gevonden en in mijn broekzak gestopt”, lacht Roland-Jan. Roland-Jan leerde het vak van tuin- en landschapsontwerper en ging aanvankelijk het onderwijs in. Zo was hij leraar aan de Middelbare Land- en Tuinbouw School in Breda. “Daar heb ik dat belerende van. Ik kan nogal direct zijn en zeg vaak waar het op staat. Maar tegelijk ben ik door mijn onderwijservaring in staat om mensen dingen uit te leggen en begrip te kweken.”

The Big Five in de haven
Van die ervaring heeft Roland-Jan dagelijks profijt. Hij heeft de gave om tegelijk luis in de pels en een gewaardeerd pleitbezorger van de natuur te zijn. Met zijn Buijs Eco Consult, waar totaal 6 medewerkers werken, is hij inmiddels een graag geziene adviseur bij opdrachtgevers als Rijkswaterstaat, aannemers, ontwikkelaars en niet te vergeten havenbedrijven. “Vooral de havennatuur heeft mijn belangstelling.” Bij het Havenbedrijf Moerdijk is hij kind aan huis. “Die kregen mij in de gaten toen ik als vrijwilliger meedeed aan een lokaal onderzoek naar vogelgriep onder meeuwen en daarmee de pers haalde. Meeuwen hebben het naar hun zin in een havengebied en nestelen en broeden daar graag. Hun nesten ruimen is verboden.” Het Havenbedrijf Moerdijk schakelde Roland-Jan in bij de aanleg van de insteekhaven. “Dat moest gebeuren zonder beschermde plant- en diersoorten dwars te zitten. En die zijn er in industriegebieden volop, ook hier op Moerdijk.” Roland-Jan somt de Big Five van het industrieterrein op -lepelaar, bever, vos, bunzing, oeverzwaluw-, maar het worden er al gauw 10, -kleine mantelmeeuw, veldleeuwerik enzovoorts.

‘Even Roland-Jan bellen’
De bedrijven op het zeehaven- en industrieterrein noemen Roland-Jan in de volksmond vaak de meeuwenman en ook wel de Freek Vonk van Moerdijk. Ze nemen zijn adviezen ter harte en hebben hem ook vaak nodig. “ATM behoort tot de bedrijven die serieus aandacht hebben voor flora en fauna. Ik houd voor hen bijvoorbeeld een oogje in het zeil dat oeverzwaluwen geen nesten in de grondopslag maken. Het dier is beschermd en wanneer ze zich eenmaal nestelen, mag je de grond dus niet verplaatsen. ATM werkt de hellingen van de opslag steeds op een manier bij zodat oeverzwaluwen zich er vervolgens niet tot voelen aangetrokken.”

Er was een tijd dat bedrijven zich minder gelegen lieten aan de adviezen van Roland-Jan. “Jij met je meeuwen, was dan vaak de reactie. Maar als ik dan bijvoorbeeld een kraanmachinist van een bouwbedrijf een pasgeboren meeuwtje liet vasthouden, bleek men toch een klein hartje te hebben. De houding in het bedrijfsleven is inmiddels veranderd. En de invoering van de Flora- en Faunawet in 2002 betekende een echte kentering. Op overtreding staat immers bestuursrechtelijke of strafrechtelijke vervolging. Gelukkig laten bedrijven het daar doorgaans niet op aankomen. Aandacht voor de natuur is tegenwoordig onderdeel van een aanbesteding. Bedrijven zijn zich veel bewuster en alerter en zeggen al gauw ‘even Roland-Jan bellen’. Want vergis je niet. Wanneer je als bedrijf niet proactief bent, kan je dat zomaar een enorme vertraging van een project opleveren én dus heel veel geld kosten.” Roland-Jan schetst een voorbeeld. “Rugstreeppadden houden van water en zijn er als de kippen bij wanneer ze waterplassen op een bouwterrein ontdekken. Maar als bouwer wil je het dier daar niet hebben. De rugstreeppad is namelijk even zwaar beschermd als de wolf, otter of dolfijn...

Op safari op Moerdijk
Roland-Jan neemt vertegenwoordigers van bedrijven van het zeehaven- en industrieterrein wel eens mee ‘op safari op Moerdijk’. “Ik laat ze bijvoorbeeld het braamstruweel zien en leg uit waarom ze de kneuen die daar zitten, niet moeten verjagen. Er is hier geweldig veel te zien en te genieten. Scholeksters zitten hier in grotere dichtheden dan in heel wat vogelweidegebieden. Je ontmoet hele families ganzen en lepelaars die op de Sassenplaat broeden. Je komt zelfs een keversoort tegen waarvan men dacht dat die in Nederland was uitgestorven! Met meer dan 500 plantensoorten is de biodiversiteit hier groter dan in de hele Biesbosch. De natuur past zich aan, gaat zijn eigen weg en overleeft altijd. Ook ’s nachts is er volop leven. Vleermuizen uit Klundert doen zich dan tegoed aan de nachtvlinders die verzot zijn op de Teunisbloemen die na zonsondergang gaan bloeien. Dat de natuur zich aanpast, zie je ook bij de voorraad thermisch gereinigde grond van ATM waar inmiddels zeldzame plantjes groeien die van hele schrale grond houden.”

De Nieuwe Wildernis 2
Het is nog wachten tot najaar 2021, maar de film De Nieuwe Wildernis 2 is in aantocht. Na de Oostvaardersplassen staan de camera’s nu gericht op de havengebieden van Rotterdam en Moerdijk. ‘Wildport of Europe’ is de toepasselijke titel. Roland-Jan begeleidt de filmmakers en wijst ze op interessante plekken. Daar had hij als vijfjarige vogelvanger alleen maar van kunnen dromen. Dromen doet hij ook van een oeverzwaluwhotel op Moerdijk. “Je hebt dan én een mooi onderkomen voor deze beschermde vogels en meteen een passend eerbetoon aan de natuur hier op het terrein. We laten daarmee zien dat we de natuur hier de ruimte bieden die ze verdient. Net als ik van het Havenbedrijf en van diverse bedrijven de ruimte krijg om de natuurbelangen te behartigen.”

Bron: ATM